یوگا و انزواطلبی

انزواطلبی در لغت و معنی به معنای خلوت گزیدن، دوری جستن از دیگران است.

انزواطلبی باعث می‌شود که فرد از دنیای واقعی و مسئولیت‌های اجتماعی خودش صرف نظر بکند و آرام آرام برای خودش کنج خلوتی را انتخاب بکند و ترجیح بدهد در خلوت خودش به زندگیش ادامه بدهد.

انزواطلبی چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

انزواطلبی دقیقا زمانی اتفاق می‌افتد که یک فرد به واسطه‌ی کم شدن روابط عاطفیش و کم شدن روابط ذهنیش با دیگران و کم شدن وجه‌های مشترک فرهنگی و شخصیش با دیگران، ترجیح بدهد که با بقیه در ارتباط نباشد.

با این‌که یوگا یک فعالیت فردی در عرصه ی ذهن و بدن هست، اما می‌دانیم که یوگا به هیچ وجه انزواطلبی یا دعوت به انزوا را برای هیچ شخصی توصیه نمی‌کند.

از نشانه ها و علائم مهم انزوا، ورود به تخیل و خیال‌بافی است. افرادی که منزوی هستند به این دلیل که با دیگران در ارتباط نیستند و رابطه‌ی مناسب خانوادگی و اجتماعی ندارند و مسئولیت اجتماعی را به عهده نمی‌گیرند، در کنج خلوتی به تخیل و خیال پردازی مشغول می‌شوند.

این تخیل و خیال پردازی باعث می‌شود که درون گرا تر شود؛ همچنین رفتارهایی ناشی از به وجود آمدن احساس پوچی در آن‌ها دیده می‌شود. احساس ناراحتی و حتی دردهای مضمن جسمانی و روحی خواهند داشت و در خود فرو رفتن از مهمترین نشانه ها و علائم این مشکل است.

یکی از نشانه‌های بارز انزواطلبی، لالی انتخابی است. لالی انتخابی به این مفهوم است که فرد مهارت‌های زبانی و مهارت های جمله سازی را دارد اما در اکثر مکان‌هایی که حضور پیدا می کند کناره جویی می کند از هم صحبت شدن با دیگران.

این قضیه در مدرسه، محل کار و شرایط اجتماعی شخص منزوی کاملا دیده می‌شود.

عوامل و شرایط متعددی باعث بوجود آمدن انزوا می‌شود:

حس نا امنی
بی حوصلگی
حسادت
غرور
احساس گناه
انتقام جویی
طلاق والدین
تنگدستی و فقر
مشکلات و اختلافات خانوادگی (مثل مشکل فرد در ارتباط با خواهر، برادر یا پدر و مادر)
حمایت افراطی والدین از یکی از کودکان
و…

همه‌ی این عوامل و عوامل بسیار دیگری در انزواطلبی و منزوی شدن یک فرد موثر است.

وقتی با دقت به این عوامل نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که در اصول پایه یاما و نیاما یعنی در دو مرحله اول از هشت مرحله ی یوگا تمام این موارد نفی شده است.

بایدها و نبایدهای شخصی، بایدها و نبایدهای اجتماعی برای یک یوگی یا فردی که در حال انجام تکنیک‌های یوگاست، باعث می‌شود که از تمام فعل های منفی و احساسات منفی در مورد خودش یا انجام دادن این فعل ها در مورد دیگران خودداری بکند.

این همان جنبه ی یوگاست که به آن اشاره کردیم که در عین حال که یوگا یک ورزش تن و روان است و در اکثر عکس ها و مقالات متوجه می‌شوید که فرد به تنهایی این کار را انجام می‌دهد و روند رشد فردی را آغاز کرده اما به هیچ وجه این فردی بودن به منزله ی انزواطلبی در شخص نخواهد بود.

نشانه‌های فیزیکی هم برای انزواطلبی منظور می‌شود؛ مثلا پژوهشگران به این باور رسیده‌اند که نقص در عملکرد غدد فوق کلیوی باعث بروز و ایجاد احساس‌هایی که منتهی به انزواطلبی هستند، می‌شود.

از عوامل مهمی که باعث بروز انزوا می‌شوند به وجود آمدن احساس ضعف در عملکرد شخصی و اجتماعیست که توسط اطرافیان به بی عرضگی تفسیر می‌شود.

بی عرضه بودن یک کلمه ی اشتباه برای افرادی است که تجربه‌ی به ثمر رساندن افعال را به شکل خوب در زندگی شخصی و اجتماعی ندارند. همین احساس بی عرضگی باعث می‌شود فرد سریعتر به خلوت ذهنی و جسمانی خود برود و با این کار از دیگران فاصله‌های اجتماعی زیادی از دیگران بگیرد. حتی در درون خودش هم همیشه این خلوت گزینی همراه با حس نتوانستن است.

این نتوانستن ممکن است به واسطه ی القا فکر اشتباه به فرد صورت گرفته باشد و باعث می شود که فرد منزوی نتوانستن و بی عرضگی را به همه‌ی رفتارها و به همه ی صفاتی که دارد تعمیم دهد.

از راهکارهای یوگا برای درمان منزوی شدن و احساس انزوا می‌توان به نکات زیر اشاره کنیم:

انجام آساناها و حرکات یوگا به صورت گروهی حس انزوا را از شخص می‌گیرد.
ایجاد کار و اشتغال که در یوگا به آن کارما یوگا گفته می‌شود. در افراد منزوی، بیکاری و عدم اشغال به کار باعث رشد حس انزواطلبی می‌شود. به همین دلیل در یوگا فرهنگی وجود دارد به نام کارما یوگا که به مربی ها و صاحبان موسسات این امکان را می‌دهد که از کارما یوگا و مشارکت در امور کاری خودشان به عنوان یک کار درمانی برای افراد منزوی استفاده بکنند. این مشارکت‌ها و کارما یوگاها باعث می‌شود افراد به آرامی عزت نفس و اعتماد به نفس بالاتری را پیدا بکنند.
انجام صحیح تکنیک‌های تنفسی یا همان پرانایاما باعث ازبین رفتن احساس غم، اندوه یا احساس قربانی بودن در افراد منزوی می‌شود و باعث تقویت احساس من می‌توانم در آن‌ها می‌شود که منجر به ازبین رفتن تدریجی انزوا و انزواطلبی می‌شود.