گیاهان دارویی – خواص نعنا

نعنا به عنوان یکی از گیاهان رایجی است که، در تمام جوامع مورد استفاده قرار میگیرد .خواص نعنا از جمله آرام بخشی و تقویت قلب و معده به مصرف بیشتر نعنا در طول زندگی افراد کمک زیادی کرده است.

رویش گیاه نعنا

نعنا، گياهی محكم و پايا است كه ارتفاعش گاه به يك متر می رسد. تمام قسمت های گياه بوی معطر قوی و نافذ همراه با طعم تند و خنك كننده دارد. در ايران در اكثر نقاط اين گياه را می توان كشت كرد، اما مناطق خيلی سرد برای كشت اين گياه مناسب نمی باشد. گياه نعنا در طب سنتي مصارف متنوعي داشته و به عنوان مقوي معده، ضد درد، ضد تشنج، آرام كننده اعصاب از آن استفاده می شده است.

نعنا در دوران گذشته

يوناني ها و عبري ها از رايحه خنك و تازگي بخش آن عطر مي ساختند. در يونان و روم باستان از برگ نعنا تاج هايي براي مراسم مذهبي درست مي كردند و از آن براي درمان بيماري هاي گوارشي، سردرد ها، سرفه، ناراحتي هاي دستگاه دفع ادرار، جاي نيش حشرات و مارگزيدگي استفاده مي كردند. زنان رومي از مخلوط عسل و نعنا براي خوشبو كردن دهان سود مي بردند و مردان عرب نيز طبق سنتي قديمي به عنوان سمبل دوستي و محبت چاي نعنا مي نوشيدند. در گذشته روغن نعنا را به عنوان روغني نيروبخش به آب وان مي افزودند و براي جلوگيري از غش و سرگيجه آن را استنشاق مي كردند.

خواص نعنا و درمان بیماری ها

نعنا از گذشته هاي دور به عنوان تقويت كننده قلب شهرت داشته است و موجب تسكين تپش قلب شده، عملكرد قلب و دستگاه گردش خون را بهبود مي بخشد. همچنين نعنا موجب تعريق می شود كه خود مي تواند با سرماخوردگي، تب و بسياري از بيماري هاي زمستاني مبارزه كند. تاثيرات آرامش بخش و ضدالتهاب نعنا نيز، كمكي مفيدی براي همه ناراحتي هايي كه همراه با اسپاسم و درد هستند می باشد. از جمله دل درد، كوليت، نفخ، سوزش سر معده، سوءهاضمه، سكسكه، ميگرن و بي خوابي.

تركيبات موجود در نعنا از روده در برابر تحريكات آزاردهنده محافظت مي كند و از اين رو مصرف آن مي تواند براي بيماري هايي مانند اسهال، يبوست هاي ناشي از عدم تحرك و زخم هاي روده اي مفيد باشد. تندي آن محرك كبد و كيسه صفرا است و به اين سبب خوردن نعنا موجب تصفيه كبد شده و در درمان سنگ كيسه صفرا موثر است. خواص نعنا، شدت درد را به علت نفخ و ورم در خانم ها بعد از عمل سزارین کاهش می دهد.

مصارف خارجی نعنا

از خاصيت تسكين بخشي نعنا در مصارف خارجي نيز مي توان به اشكال مختلفي سود برد. به عنوان مثال بستن برگ هاي كوبيده نعنا روي مفاصل دردناك و متورم، ناشي از آرتروز و نقرس می تواند درد آن ها را تسکین می دهد. اسانس نعناع را نبايد به مقدار زياد براي کودکان و نوزادان استفاده کرد زيرا روي حرکات تنفسي و قلب اثرگذاشته و ممکن است که خطرناک باشد. اگر اسانس نعناع به مقدار زياد مصرف شود فشار خون را بالابرده و موجب حالت تهوع، استفراغ و معده درد مي‌شود. اگر بدن شما خارش دارد مقدار 2 گرم اسانس نعناع را در 50 گرم وازلين ريخته، خوب باهم مخلوط کرده و در محل خارش بماليد. اگر از بيماري رماتيسم و آرتروز رنج مي‌بريد از روغن نعنا استفاده کنيد طرز استفاده از آن به اين صورت است که 2 قطره روغن نعنا را با يک قاشق سوپ خوري روغن بادام مخلوط کرده و محل هاي دردناک را با آن ماساژ دهيد.
از خواص نعنا براي رفع سردرد به صورت کمپرس نعنا میتوان استفاده کنيد. بدين ترتيب که 10 قطره روغن نعنا را با يک ليوان آب سرد مخلوط کرده و در يک کاسه بريزيد سپس يک پارچه که به اندازه پيشاني باشد در آن فرو برده آب اضافي آن را بگيريد و روي پيشاني و شقيقه‌ها بگذاريد تا سردرد برطرف شود. این گیاه میزان شدت درد را به علت نفخ و ورم در خانم ها بعد از عمل سزارین کاهش می دهد.

نعنا بهترين دوست کبد است. کبد را تميز کرده و صفرا را رقيق مي‌کند و کلسترول خون را پائين مي‌آورد. براي اين مورد چاي نعنا راقبل از غذا بنوشيد.

خانواده نعنا در  آیورودا

در  طب آیورودا آمده است که سه گیاه خانوادهﻯ نعنا یعنی نعنا فلفلی، نعنا معمولی و نعنا وحشی ( منتا آرونسیس که بیشتر در هند یافت می شود و نیز نعنا وحشی آمریکایی) روی اعصاب و دستگاه گوارش تاثیر تسکین دهنده و آرام بخش دارند. این به آرام کردن کل بدن و پاک کردن ذهن و اعصاب کمک بزرگی می کند. به همین دلیل است که در همه جا به طور گسترده مورد توجه و استفاده قرار می گیرد. خانوادهﻯ نعنا تاثیر ملایمی روی سرماخوردگی و آنفولانزای معمولی داشته و معرق سرد هستند. نعنا فلفلی خاصیت محرک و هضم کنندهﻯ بیشتری نسبت به بقیه انواع آن دارد. نعنا معمولی خاصیت ادرار آوری و آرام بخشی بیشتری دارد و برای رفع التهابات مجاری ادرار مفید است. نعنا وحشی بیشتر برای مقابله با اسپاسم ها و دردهای دوران قاعدگی خوب است. دیگر خویشاوندان نعنا مانند علف گربه دارای خواص مشابهی هستند ولی تمام آن ها خنک کننده نیستند. برخی مانند آویشن به شدت گرم هستند. از گیاهان این خانواده بیشتر به عنوان آنوپانا یا عامل هماهنگ کننده در فرمول های گیاهی استفاده می شود.

نعنا در طب ایرانی

 در طب گیاهی ایران، نعنا گرم و خشک است. خانواده نعنا در طب گیاهی ایران کاربرد زیادی دارند. عرق نعنا در هر خانه ای یافت می شود و به عنوان هضم کنندهﻯ غذا کاربرد زیادی دارد. اما باید توجه کرد که مصرف زیاد نعنا باعث یبوست می شود. نعناع به خوبی درد شکمی را ساکت می کند، اما در مواردی که درد ناشی از اسپاسم رودهﻯ بزرگ یا زخم و التهاب لولهﻯ گوارشی است، خواص نعنا کاربرد چندانی ندارد. به علاوه نعنا ضد نفخ معده است و نفخ روده را کم نمی کند. در این صورت زیرهﻯ سیاه و عرق زیره بهتر جواب می دهد. نعنا خون را رقیق، عروق را باز، نشاط و نیروی بدن را زیاد و قلب را آرام می کند. نعنا برای رفع سردرد نیز مفید است. اما استفاده دراز مدت و بیش از حد آن می تواند به کبد و کلیه آسیب وارد کند. مواد فرّار روغن نعنا از پوست به خوبی جذب می شوند. بنابراین اگر از روغن نعنا برای ماساژ استفاده می کنید به این نکته توجه کنید زیرا  ورود بیش از حد نعناع در بدن، به کبد و کلیه آسیب خواهد زد.