زعفران

زعفران

زعفران با نام عمومی سافرون و نام علمی Crocus sativus از تیره ايريداسه Iridaceae یا خانواده زنبقيان که به گل سلامتی، سلطان ادويه هل و طلای سرخ معروف است.

زعفران، از گران‌بهاترين گياهان زراعی موجود در کره زمين و ارزشمندترين رستني ايران است.

رویش زعفران

زعفران گیـاهی علفی، چندساله، دارای سـاقه زیرزمینـی و بنـه دار اسـت که ارزش اقتصادي زعفران کلاله خشک شده آن می باشد.

این گیاه به احتمال زیاد بومی جنوب غرب آسیا و جنوب اروپاست. در حال حاضر اکثراً از کشت‌گاه های جنوب غرب اسپانیا و شمال شرق ایران صادر می‌شود.

اقوام و ملل باستان با محصول زعفران يا نام محلی مصطلح در نواحی رويش و پرورش گياه آن آشنا بوده‌اند.

اسم‌های مختلف زعفران:

اين نام‌ها در زبان‌های قديم کم و بيش تلفظی شبيه به لغت سومری  kurkânuدارد.

در آشوری یا آسوری: کورکانو  Kurkânu

آرامی : کورکما Kûrkema،

عبري : کرکم karkom ثبت شده است.

واژه کرَکُم  karkum يا کُرکُم  kurkum نام زعفران در زبان پهلوی فارسي ميانه (عصر ساسانيان ) حکومت ۶۵۱ – ۲۲۶م  بوده است که در متون پهلوی ـ چون بندهش و بندهش هندی و فرهنگ‌های لغت پهلوی آمده است.

ابوريحان بيرونی نام سريانی زعفران را کرکما  korkoma و عربی آن را کرکم عنوان کرده است.

خواص زعفران:

از قديم، برخی خواص درمانی از جمله اثرات آرام بخش، نشاط آور، شادی بخش، خلط تحريک کننده معده، محرک قوه جنسی، برطرف کننده اسپاسم و عامل سقط جنين برای زعفران شناخته شده است.

در طب آیورودا در نقاط مختلف جهان با توجه به اين خواص، از زعفران استفاده می‌شده است.

از زعفران در طب سنتی به عنوان گياه شادي آور ياد مي‌شود.

در طب سنتی چین به عنوان آرام‌بخش و تسکین دهنده دردهای قاعدگی استفاده می‌گردد.

زعفـران  جهت درمان اسهال خونی، سـرخک، تب، يرقـان، بـزرگ شـدن کبـد و طحــال، عفونــت دســتگاه‌هــای ادراری، ديابت و همچنين به عنوان يک ماده محـرک و آرام‌بخـش مـورد استفاده قرار می‌گرفته است.

ترکیبات زعفران:

ترکيبات مهم زعفران کروسين، کروستين و پيکروسين هستند که در فعاليت‌های فارماکولوژيکی آن نقش اصلی را دارند و اثرات درماني را به آن‌ها نسبت می‌دهند.

موارد استفاده از زعفران:

اثرات ضدسرطانی زعفران ناشی از وجود کارتنوئيدها و کاروتن در آن است همچنين بر سنتز  DNAو  RNA سلولی و عملکرد آنزيمی، اثر مهاری داشته و از اين طريق با سلول های سرطانی مقابله می‌کند.

زعفران، محافظ آسيب دیدن کروموزوم‌ها و تعدیل کننده پراکسيداسیون چربي‌ها و يک آنتی اکسيدان قوی و منبع سرشار ريبوفلاوين است.

زعفران ضد درد و ضد التهاب، ضد حمله‌های ناگهانی (صرع) و اسپاسم است.

این گیاه دارای اثرات درمانی متنـوعی از جمله ضدافسردگی، ضد تشنج، اثرات ضد آسـمی، ضـد دیابـت، ضـدالتهاب، ضـد اکسـیدانت و ضـد سرطان می‌باشد.

عصاره زعفران عليه طيف وسيعی از تومورها در موش و سلول‌های لوسمی انسانی و ديگر مدل‌های سرطانی عملكرد خوبی داشته است. اثرات ضد افسردگی عصاره آبی و اتانولی گلبرگ‌های گل زعفران به اثبات رسيده است.

زعفران به عنوان یک گیاه دارویی برای درمان اختلالات معدی، سوء هاضمه، افزایش اشتها و به عنوان ضد اسپاسم کاربرد دارد. همچنین برای درمان اختلالات عصبی و آسم نیز استفاده می‌شود.