گیاهان دارویی- خواص ریحان

ریحان یا (صعتر هندی) با نام انگلیسی  Basil یکـــی از گیاهـــان مهـــم متعلـــق بـــه تیـــره نعنـــاع است که به عنوان گیاه دارویـی، ادویـه اي و همچنـین بـه صـورت سـبزي تـازه مـورد استفاده قرار مـی گیـرد.

 ریحان در دوران گذشته

منشاء گياه ریحا‌ن هند، ايران و افغانستان گزارش شده است. نام گونه ريحان از basileus یونانی، به معنی پادشاه، گرفته شده است . از اين رو، نام گونه مذكور    Basilicum نام گذاري شده است. نام جنس آن نيز از    okimon يونانی به معنی خوشبو و معطر گرفته شده است. در ايران و مالزی ريحان را براي احترام روي قبرها مي كاشتند.

در مصر زنان روي مكان هاي استراحت خودشان ريحا‌ن را مي پراكندند. در اروپاي شمالي، عاشقان شاخه هاي ريحان را به نشانه صداقت و وفاداري هديه مي دادند.  قصر پادشاهان يونان باستان را با اسانس اين گياه معطر میکردند.

ترکیبات شیمیایی ریحان

بخش رویشی ریحا‌ن حاوی 0/5تا 1/5درصد اسانس است .تركیبات اسانس آن در گونه ها و واریته های مختلف متفاوت است ولی تركیبات اصلی  شامل لینالول، سیترال، متیل كاویکول، اوژنول، كامفور، متیل سیانامات و سینئول می باشد.
این گیاه دارای تركیبات فنلی گوناگونی است كه تركیبات فنلی ریحان خاصیت آنتی اكسیدانی بالایی دارند. در میان این تركیبات رزمارینیك اسید بیشترین مقدار را دارد.

تاثیرات ریحان و درمان بیماری ها

اسانس ریحا‌ن در درمان بیماری های گوناگونی نظیر برونشیت، سرفه، گلو درد و … كاربرد دارد. گیاه ریحان از دیرباز به عنوان آرام بخش، ضد درد و تشنج در طب سنتی مورد استفاده قرار می گرفته است.

از  خواص دارويي ریحا‌ن در درمان بيماري هايي چون سردرد، سرفه، اسهال، انگل ها، زگيل ها، ناراحتي هاي كليوي و همچنين براي مداواي بزرگ شدن طحال مورد استفاده قرار مي گيرد. همچنين در طب سنتي از برگها و نوك گل هاي آن به عنوان ضد نفخ، افزايش دهنده شير، درمان برخي ناراحتي هاي قلبي، اشتهاآور و داروي گياهي ضد تشنج هم استفاده مي شده است.

اثر ضد ميكروبي تعدادي از گونه هاي ريحان بر باكتري هاي گرم مثبت و منفي و همينطور قارچ هاي بيماري زا و غيربيماري زا بررسي شده و گونه ي ريحان فرانسوي، اثر خوبي روي  درمان بیماری درماتوفيت نشان داده است. عصاره ی آبي و الكلي برگ هاي ريحان فعاليت ضد زخم زايي در دستگاه گوارش موش آزمايشگاهي نشان داده اند که اين اثر را مربوط به فلاونوييدهاي موجود در آن مي دانند.

خواص ریحان

• گیاه ریحان نقش مهمی در درمان اضطراب و نگراني، افسردگي، خستگي، بيخوابي، حمله هاي ميگرني (سردرد شديد) و فشار عصبي.
•  به هنگام احساس ضعف و ناتواني و منقلب شدن احساسات، ريحان اثر نيروبخشي روي سيستم عصبي دارد و سبب تمركز فكري و رواني مي شود.
• از عصاره ریحان به همراه عصاره گیاهان دیگر نظیر رازیانه و نعنا، به عنوان ضد نفخ و ضد درد معده قطره تهیه می شود.

برای تهیه چای 4-2 گرم برگ خرد شده ریحان یک لیوان آب جوش ریخته و 15 دقیقه صبر کنید. بهتر است درب ظرف بسته باشد.

مصارف خارجی ریحان

از اسانس ریحان در صنایع عطر سازی و آرایشی استفاده به عمل می آید . گياه ريحان از ديرباز به طور سنتي به عنوان گياه زينتي مورد استفاده قرار می گرفته است.از ساقهﻯ ریحان در ساخت تسبیح های هندی استفاده می شود.آب برگ تازهﻯ ریحان را نیز برای دفع عفونت قارچی پوست می توان به صورت خارجی استعمال نمود.

ریحان در آیورودا

بعد از گل نیلوفر، ریحان برای هندیان گیاه مقدسی به شمار می رود. کیفیت آن ساتوای محض است و هندیان برا این باورند که ریحان به دلیل انرژی عشقی که در خود دارد قلب و ذهن را باز می کند(بهاکتی) ریحان سمبل دو اسطورهﻯ هندی، کریشنا و ویشنو است و اعتقادات، محبت و پاکی را قوی می کند.

در هند، گیاه ریحان در هر خانه ای باید نگهداری شود تا آنجا را پاکسازی نماید. این گیاه یون های مثبت را جذب و یون های منفی را پر انرژی می کند، بدین ترتیب زیر نور خورشید اوزون آزاد می کند. در مورد بیشتر انواع سرماخوردگی ،آنفولانزا و مشکلات ریوی، معرق و تب بر موثری است. ریحان کافا و موکوس زائد را از ریه و مجرای تنفسی دفع کرده، انرژی حیاتی را افزایش داده و حواس را هشیار می کند. همچنین واتای اضافه را از کولون دفع، جذب مواد غذایی را بهتر و بافت عصبی را تقویت می کند. برای تقویت و شفافیت ذهن می توان با عرق ریحان و عسل، شربت درست کرد و نوشید.

ریحان بدن را پاکسازی و دستگاه ایمنی بدن را قوی می کند. ریحان دارای جیوهﻯ طبیعی است و بنا به اعتقادات بومی آگاهی ناب را با خود به ارمغان می آورد..

ریحان در طب ایرانی

 ریحان در سبد غذایی ایرانیان جایگاه محبوبی دارد. طب گیاهی ایران ریحان را گیاهی گرم می داند که برای رفع سردی از بدن نیکوست و به عنوان محرک هضم همراه غذاهای دیرهضم مانند گوشت توصیه می شود.  بوییدن عرق ریحان سردرد را تسکین می دهد و اگر پس از غذا یک استکان از آن را بنوشید ورم معده و درد آن را فرو می نشاند.