گیاهان دارویی – خواص رازیانه

رازیانه از مهم ترين و قديمی ترين گياهان دارويی ايران و متعلق به خانوادة چتريان است.

رازیانه در دوران گذشته

رازیانه از مهم ترين و قديمی ترين گياهان دارويی ايران و متعلق به خانوادة چتريان است. تمام پيكر رازيانه حاوی اسانس بوده و دانه آن مهمترين اندام توليدكنندة اسانس است.  این گیاه افراشته دايمي (گاهي دو ساله و به ندرت يكساله) به ارتفـاع 1تـا 1/8 متر، بدون كرك، با ساقه هاي منشعب و مـدور كـه بـر روي آنهـا دنده هاي ظريف مشاهده مي شود.

رویش گیاه رازیانه

رازیانه بومی نواحی مدیترانه بوده و در اروپا، آسیا ، قسمت هایی از آفریقا و آمریکای جنوبی کشت می گردد. قـسمت مـورد اسـتفاده رازيانـه، ريشه، برگ و ميوه آن اسـت.

ترکیبات تشکیل دهنده اسانس رازیانه شامل ترانس آنتول، لیمونن، فنکون، استراگول و متیل کاویکول اشاره کرد. میوه آن بدلیل داشتن آنتول دارای مزه کمی شیرین است. ترکیبات دیگر شامل استروژن دی آنتول، روغن ثابت، فلاونوئید اسیدهای آلی و پروتئین است.

خواص رازیانه

ميـوه رازيانـه، اثـر نيـرو دهنده، مقوي معـده، اشـتهاآور، آرام كننـده، قاعـده آور، زيــاد كننــده ترشــحات شــير و بادشــكن دارد.

این گیاه ضد درد، ضد باکتری، ضد ورم، افزایش دهنده میل جنسی، کرم کش، مقوی قلب، قارچ کش، ضد سرفه، مسهل، ادرار آور و معرق است.

مصارف خارجی رازیانه

مقادیر مصرف رازیانه در مناطق مختلف متغیر است و از 7-1 گرم میوه خشک رازیانه توصیه شده است. برای مصرف باید میزان مذکور را با آسیاب پودر نموده و به طور مستقیم با غذاها و یا بر روی آن یک لیوان آب جوش ریخته ، 15 دقیقه صبر نمود و پس از صاف کردن استفاده شود.

اثر اسانس رازيانـه در كـاهش درد و علايم سيستميك همـراه بـا ديـسمنوره اوليـه در مقايـسه بـا دارو نمـا در پـژوهش انجـام شـده توسـط خورشيدي و همكاران نشان داد كه اسـانس رازيانـه در ايـن رابطـه مـوثر مـيباشـد. همچنـين در مطالعـه ديگري بـا هـدف مقايـسه رازيانـه و مفناميـك اسـيد در درمان ديسمنوره اوليه، جهرمي و همكاران به اين نتيجه رسـيدند كـه هـر دو دارو در مقايـسه بـا گـروه كنتـرل به طور مؤثري در كاهش ديسمنوره مؤثر بوده انـد.

ترکیبات شیمیایی رازیانه

با توجه به ترکیبات استروژنی موجود در رازیانه می توان آن را به عنوان مکمل غذایی زنان یائسه مصرف نمود ولی به عنوان یک داروی مستقل هورمونی که بتوان جایگزین داروهای هورمونی شیمیایی گردد توصیه نمی شود. در تحقيقاتي تأثير رازيانه بر كاهش درد ديـسمنوره مـورد مطالعه قرار گرفته است.

رازیانه در آیورودا

رازیانه یکی از بهترین گیاهان برای کمک به هضم غذا، تقویت آگنی بدون برانگیختن پیتا، رفع اسپاسم و نفخ روده است. در هند یک راه مصرف رازیانه این است که آن را بو داده و پس از هر وعدهﻯ غذایی بخورند. رازیانه با زیره و گشنیز ترکیب دارویی خوبی می دهد.

دانه رازیانه برای رفع سوء هاضمهﻯ کودکان و بزرگسالان عالی است. رازیانه آرام بخش اعصاب است و رایحهﻯ آن روی ذهن تاثیر گذاشته و هشیاری ذهنی را بیشتر می کند. برای رفع مشکلات دستگاه ادراری، رازیانه را با گشنیز ترکیب می کنند. رازیانه را می توان برای رفع ضعف دستگاه گوارش مصرف نمود به خصوص وقتی ادویه جات گرم و فلفل سبب گرمای اضافه یا تحریک بیش از حد گردند.

رازیانه در طب ایرانی

رازیانه جلوی دل پیچه را می گیرد، به رفع درد قاعدگی کمک می کند و شیرافزا است. اگرچه رازیانه در طب آیورودا بیشتر به عنوان یک بادشکن عمومی مورد توجه است.

از نظر طب گیاهی ایران رازیانه گرم و خشک است و نکتهﻯ حائز اهمیت در مورد رازیانه این است که این گیاه یک گیاه زنانه و استروژنیک است یعنی هورمون های زنانه را متعادل و تنظیم می کند. بنابراین سعی می شود کمتر برای مردان تجویز شود و اگر برای مردان مورد استفاده قرار بگیرد همراه با گیاهی مانند سیاه دانه که گیاهی مردانه است مصرف می شود. رازیانه به همراه کاکل ذرت، سنگ های دستگاه ادراری را به خوبی دفع می کند.

از صور دارویی رازیانه در داروخانه ها و عطاری ها می توان به شربت تیمیان، قطرهﻯ سنکل، قرص منتازین و قطرهﻯ توسیون اشاره نمود. خواص رازیانه تا حدود زیادی شبیه بذر کرفس و انیسون می باشد.